مورفین چهارمین ماده اعتیادآور جهان شناخته شده است. آبریزش چشم و بینی، غش‌های ناگهانی از علائم، افسردگی و دمدمی مزاجی از علائم و عوارض اعتیاد به مورفین است. اعتیاد به این ماده در طبقه اعتیاد به مواد مخدر قرار گرفته و بسیار جدی و خطرناک است. عموم مواد اعتیاد آوری که خاصیت تسکین درد و التیام بخشی دارند، با هدف بهبود وضع جسمی بیمارانی که در شرایط حاد قرار دارند، ساخته می‌شوند. اما متأسفانه مصرف درست و صحیح این تسکین دهنده‌ها به سوءمصرف تبدیل شده و منجر به اعتیادهای خانمان سوز می‌گردد. در پاسخ به این سوال که آیا مصرف مورفین اعتیادآور است می توان گفت، بله! و متأسفانه سرعت وابستگی به این نوع مخدر بسیار بالاست. اعتیاد به این دارو، علاوه بر ایجاد وابستگی های جسمی و فیزیکی، منجر به وابستگی‌های روانی نیز می‌گردد.
مورفين چیست؟
مورفین از جمله داروهای ضد درد و تسکین بخش است. این دارو در بیماری‌هایی همچون سرطان‌های مزمن، جراحی‌های سنگین و یا دردهای ناحیه قلب کاربرد دارد و اغلب به شکل وریدی به بدن فرد بیمار تزریق میشود. ایپوئید قوی مورفین از 10 تا 15 درصد از عصاره گیاه خشخاش حاصل شده و طی عملیات آزمایشگاهی و ترکیب با سایر مواد، ساخته میشود. این مخدر نیمه صنعتی، با اتصال به گیرنده‌های عصبی مغز، موجب ایجاد حس سرخوشی و آرامش می‌گردد. از آنجایی که مصرف مورفین بسیار اعتیادآور است، عموماً به عنوان آخرین گزینه در نسخه‌های درمانی تجویز میشود.
مورفین دارویی بسیار قوی است؛ طوری که بهترین و مؤثرترین دارو جهت تسکین درد به شمار می‌رود. بالطبع میزان اعتیاد آور بودن آن نیز در مقایسه با سایر مشتقات تریاک، بیشتر و قوی‌تر است. روند وابستگی به مورفین با شیب بالایی طی میشود؛ یعنی مصرف کنندگان حتی با مصرف کوتاه مدت هم به آن وابسته می‌شوند. چرا که سرعت جذب این ماده در بدن بسیار بالاست. فقط نیم ساعت زمان کافیست تا 60 درصد مورفین تزریق شده در بدن جذب شود و تأثیرات خود را بروز دهد. امروز شکل قانونی و مجاز این دارو، در قالب کدئین مورد استفاده قرار می‌گیرد.
طی عملیات‌های آزمایشگاهی، مورفین به شکل پودری سفید رنگ ساخته میشود. اما آنچه که اغلب معتادان به عنوان مورفین مخدر مصرف می‌کنند، به شکل غیر اصولی و با علم تجربی ساخته شده و به رنگ آجری مایل به قرمز است. این ماده به چند شکل مختلف در بازار عرضه می‌گردد.
- به شکل خوارکی: مانند قرص یا کپسول
- به صورت تزریقی: وریدی، عضلانی و یا زیرپوستی
- شیاف
اعتیاد به مورفين چگونه است؟
متأسفانه اعتیاد به مورفین بسیار کشنده و خطرناک عمل می‌کند. چرا که بدن به سرعت در برابر این ماده مقاوم میشود و در دوزهای پایین مصرف، هیچ واکنشی از خود بروز نمی‌دهد. همین عامل منجر میشود تا فرد مصرف کننده به دنبال کسب لذت‌های اولیه، میزان دوز مصرفی را بیشتر کند.
عموماً در جنبه‌های دارویی و درمانی به فرد بیمار حدود 30 الی 60 میلی‌گرم مورفین تزریق میشود. در این زمان، اگر فرد بیمار بین 100 تا 200 گرم مورفین دریافت کند، میمیرد. اما در افراد معتاد، تحمل بدن در برابر نئشگی بالا رفته و مصرف کنندگان قادرند تا 4000 میلی‌گرم از آن را مصرف کنند. در دوزهای بالا، دوز کشنده و مسموم کننده همخوانی پیدا کرده و فرد پیش از آنکه دچار مسمومیت اعتیاد به مورفین شود، به اوردوز دچار شده و در نهایت میمیرد.
مدت زمان تأثیر مورفین در بدن، وابستگی زیادی به نحوه مصرف آن دارد. اما مدت زمان تأثیر آن در بدن، به طور میانگین، 1.5 تا 7 ساعت است. برای مثال اگر دوز پایین مورفین در فضای اپیدورال تزریق شود، برای 1 تا دو ساعت در بدن ماندگار می‌ماند. این در حالیست که خوردن مورفین موجب اثر گذاری بیشتر میشود. تنها 30 دقیقه پس از مصرف، فرد به نقطه اوج رسیده و تا حدود 4 ساعت تحت تأثیر دارو قرار می‌گیرد.
در اعتیاد به مورفین، حس درد پابرجا می ماند اما فرد با وجود حس درد، احساس آرامش می‌کند. بنابراین، خاصیت ضد درد این دارو به گونه‌ایست که آن را برای فرد بیمار قابل تحمل می‌سازد و با ایجاد حس سرخوشی و آرامش، بیمار را آرام می‌کند. تغییراتی که مورفین در بدن ایجاد می‌کند، موجب از بین رفتن تحریکات پوستی و یا شنوایی و بینایی نمی‌شود. بلکه واکنش های عاطفی مصرف کننده را تغییر می‌دهد.
علائم اعتیاد به مورفين چیست؟
علائم و نشانه‌های اعتیاد به مخدر مورفین، دامنه گسترده‌ای از تغییرات جسمی، روحی و رفتاری را شامل میشود. بنابراین، بد نیست که این نوع نشانه‌ها را به طور مشخص در هر حوزه بررسی کنیم.
1- نشانه‌های فیزیکی که خبر از اعتیاد به مورفین می‌دهند!
برای دنبال کردن نشانه‌های جسمی، بهتر است تغییراتی که در متابولیسم بدن فرد مصرف کننده رخ می‌دهد را دنبال کنید. این نشانه‌ها در اغلب موارد، 48 تا 96 ساعت پس از مصرف مورفین بروز پیدا می کنند:
- تغییر در رنگدانه های پوستی و یا ایجاد لکه یا جوش در نقاط مختلف بدن
- میل شدید به مصرف
- غش های ناگهانی
- خستگی مفرط
- ارتعاش و تکانه در عضلات به صورت غیر ارادی
- آبریزش چشم و بینی
- کاهش شدید اشتها
- اسپاسم عضلانی
- تنگی نفس و مشکلات تنفسی که منجر به تنفس کند فرد می شود.
2- علائم روحی و روانی مصرف مورفین
زمانی که فرد معتاد به مصرف مورفین ادامه می‌دهد و دوز مصرفی خود را افزایش می‌دهد، علاوه بر اینکه علائم ظاهری فرد معتاد در او بروز می کند، زمینه را برای بروز علائم روحی نیز فراهم می‌کند. خماری‌های روانی، اغلب خطرناک و طولانی مدت هستند. فرد معتاد گاهی مدت‌ها پس از ترک نیز این نوع علائم را در خود احساس کرده و از آن ها رنج می‌برد. این علائم در برخی موارد بسیار شبیه به اختلالات روحی همچون دو قطبی و یا افسردگی است. گاهی افرادی که به این نوع اختلالات دچارند به سمت مصرف مورفین گرایش پیدا می‌کنند که همین موضوع به تشدید علائم روانشناختی دامن می زند. به طور معمول نشانه‌های روحی مصرف مورفین مانند سایر مواد افیونی شامل موارد زیر می شود.
- افسردگی، اضطراب و استرس
- تغییر خلق و خو ناگهانی
- دم دمی مزاج شدن به گونه‌ای که فرد ظرف مدت کوتاهی از حس شادی و خوشحالی، حس و حال غمزده به خود می گیرد.
- تشدید پارانویا
- خود کم بینی
- حس بی قراری، تحریک پذیری بالا و بی ثباتی در احساسات درونی
علائم و نشانه های رفتاری
در کنار نشانه‌های جسمانی و روانی، فرد معتاد با بروز برخی رفتارها، از اعتیاد خود پرده بر می دارد. این رفتارها کاملاً ناگهانی و غیر قابل توجیه هستند و منجر به تعجب و حیرت اطرافیان می گردند.
- فرد معتاد دوستان و خانواده خود را رها کرده و به گوشه نشینی و انزوا روی می آورد.
- او تلاش می کند تا تمایل وسایل شخصی خود را از اطرافیان مخفی کند.
- او از محیط های شغلی و تحصیلی یکباره و برای مدت زمانی طولانی غیبت می کند.
- با وجود اینکه پیش از این اجتماعی بوده، از حضور در جمع های دوستانه و خانوادگی امتناع می‌کند.
- تمام علاقه مندی های خود را کنار گذاشته و از پرداخت به آنان امتناع می کند.
- دائما موجب تشویش محیط خانه و یا جو های دوستانه می شود.
- بدون اینکه دلیل خاصی داشته باشد، دائماً تقاضای پول‌می کند.
عوارض اعتیاد به مورفين چیست؟
اساساً مصرف مورفین به صورت موقت و کوتاه مدت، عوارض خاصی به جای نمی گذارد. اما در مصرف های طولانی مدت و سوءمصرف مورفین، خواه از سوی پزشک و خواه به صورت خودسرانه، عوارض و پیامدهای بسیاری ایجاد می شود. اولین عارضه اعتیاد به مورفین، مشکلات گوارشی است. اغلب معتادها با بیماری هایی نظیر یبوست های شدید و یا اختلالات ادراری سروکله می زنند. سایر علائم را می توان در موارد زیر خلاصه نمود.
- اختلال در سلسله اعصاب مرکزی و مغز
- تآثیر در مرکز کنترل کننده اندازه مردمک چشم، به گونه ای که معتاد در پی مصارف متعدد واکنش طبیعی مردمک در برابر نور را از دست می دهد.
- اختلال در دستگاه های قلب و عروق، به گونه ای که مورفین موجب گشاد شدن و افزایش مایع مغزی شده و از این طریق سلامت قلب و ریه را به خطر می اندازد.
- انقباض شدید عضلات روده
- اختلال در کارکرد طبیعی معده، با کم کردن ترشحات معده و طولانی تر شدن هضم غذا
- احساس تکرار ادرار و اختلال در دفع ادرار
- ریسک عقیم سازی مصرف کننده
- کم شدن هوشیاری و چرت زدن های پی در پی
- کاهش درک معمولی از محیط و خود
- اختلال در تفکر، تصمیم گیری و تمرکز
حرف آخر
مورفین یک نوع ماده اعتیاد آور خطرناک است که عوارض و پیامدهای بسیاری به همراه می آورد. توصیه میشود برای کم کردن درد و تسکین آن، هیچگاه به طور خودسرانه به این ماده مخدر پناه نبرید. چرا که در ادامه برای ترک و درمان اعتیاد به مورفین، مسیری دشوار پیش رو خواهید داشت.
