کوکائین (cocaine) یک ماده مخدر کریستالی یا پودری سفید رنگ است. سرخوشی و زود رنجی از علائم اعتیاد به کوکائین است. از عوارض مصرف آن نیز می‌توان به سردرد و ناراحتی‌های تنفسی اشاره کرد. از این ماده در پزشکی به عنوان دارو استفاده می‌شود؛ دارویی جهت بی حسی موضعی در برخی از جراحی‌ها (عمدتاً جراحی بینی و مجاری اشک). گیاهی که کوکائین از آن ساخته می شود، کوکا نام دارد. این گیاه، بومی آمریکای جنوبی است.
کوکائین چیست؟
کوکائین (به انگلیسی cocaine) یک داروی محرک بسیار اعتیادآور است و با نام‌های کک (Coke)، اسنو (Snow)، کراک (Crack)، راک (Rock) و Blow نیز شناخته می‌شود. کوکائین جزء مواد محرک طبقه بندی می‌شود و فروش آن به عنوان دارو، غیر قانونی است. این مخدر، سطح هوشیاری، تحریک پذیری، توجه و انرژی شما را افزایش می‌دهد.
انواع کراک و نحوه مصرف آن؟
این مخدر به چند شکل تهیه می شود که رایج ترین شکل آن، به صورت پودر ریز سفید رنگ است. همچنین به صورت کریستال های سنگی جامد نیز وجود دارد. فروشندگان خیابانی معمولاً برای افزایش سود، آن را با موادی مانند نشاسته ذرت، پودر تالک و یا آرد مخلوط می کنند. نحوۀ مصرف آن به طرق زیر است:
- بیشتر مصرف کنندگان، کوکائین را می‌کشند.
- برخی آن را روی لثه‌های خود می‌مالند.
- برخی آن را در آب حل می کنند و می‌خورند.
- عده ای آن را با سوزن تزریق می‌کنند.
- برخی نیز کریستال‌های کوکائین را گرم می کنند و دود ناشی از آن را استنشاق می‌کنند.
- استفاده به صورت شیاف؛ قرار دادن شیاف در مقعد و جذب دارو توسط غشای بدن.
شکل قابل استعمال یا کشیدنی cocaine، کوکائین کراک نام دارد. کوکائین کراک از طریق فراوری کوکائین با بی‌کربنات سدیم (جوش شیرین) و آب به دست می‌آید.
مدت زمانی که طول می‌کشد تا کوکائین تأثیر خود را بر بدن اعمال کند، به نحوۀ مصرف و مقدار مصرف آن بستگی دارد. به عنوان مثال، شروع اثرات سرخوشی مطلوب کوکائین، با کشیدن آن، در سریع ترین زمان ممکن صورت می‌گیرد (3 – 5 ثانیه پس از مصرف). در مقابل، در روش استنشاق 5- 15 دقیقه زمان لازم است تا مواد اثر خود را بگذارد و اثرات سرخوشی آغاز شود.
برای تزریق، کوکائین را در آب حل می کنند و سپس آن را تزریق می‌کنند. افرادی که این شیوۀ مصرفی را پیش می گیرند، چند دقیقه بعد اعوجاجات صوتی (مثل وز وز گوش) در گوش خود حس می‌کنند. همچنین یک حالت سرخوشی بسیار موقت و زودگذر ایجاد می شود. از آنجا که cocaine سبب انقباض رگ‌های خونی می‌شود، به مرور زمان، تزریق‌های بعدی دشوارتر می‌گردد. احتمال انتقال عفونت از طریق سرنگ نیز بسیار بالا است.
گاه کوکائین را با هروئین ترکیب و سپس تزریق می کنند! حاصل این اختلاط که یک ترکیب خطرناک است، اسپید بال (speedball) نام دارد. تزریق اسپیدبال مرگبار است و خوانندگان و بازیگران خارجی معروفی را به ورطۀ مرگ کشانده است.
اعتیاد به کوکائین چگونه است؟
شاید در ابتدا که کراک را به عنوان دارو مصرف می‌کنید، حس خوبی داشته باشید و به استفاده از آن میل داشته باشید. هر چه بیشتر از کراک استفاده کنید، مغزتان بیشتر به آن وابسته شده و عادت می‌کند. رفته رفته و با گذر زمان، برای اینکه به حس خوبی دست پیدا کنید، مجبور می‌شوید دوز بیشتری مصرف کنید. این روند می تواند منجر به اعتیاد شود. البته در این میان، افرادی هم هستند که بدون نیاز دارویی، و تنها برای سرخوشی، کوکائین را مصرف می‌کنند.
همانند ماده مخدر شیشه، کوکائین نیز بر میزان ترشح دوپامین بدن اثر گذار است. اعتیاد به کوکائین با اثر گذاری بر دوپامین آغاز می شود. دوپامین، یک پیام رسان شیمیایی طبیعی در بدن شما را به قسمت هایی از مغز که لذت را کنترل می‌کند، می‌فرستد. مصرف کراک، مقدار دوپامین را در بدن افزایش می‌دهد. این افزایش و تجمع دوپامین، باعث ایجاد احساس شدید انرژی و هوشیاری می شود؛ به این حالت high می‌گویند. اما این احساس زیاد انرژی، موقتی است و در صورت وابستگی و ادامۀ مصرف بی رویه، می تواند به اعتیاد تبدیل شود.
در صورت مصرف، بدن شما حساس‌تر می‌شود. دیگر احساسات و علائمی که از مصرف کوتاه مدت به شما دست می‌دهد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حساسیت شدید به لمس کردن، صدا و بینایی
- احساس شادی وافر
- عصبانیت / زودرنجی
- احساس پارانوئید
- کاهش اشتها
عوارض مصرف و اعیتاد به کوکائین چیست؟
زمانی که استفاده از کوکائین به عنوان دارو حد و مرز خود را بشکند و رفته رفته مصرف مداوم آن به اعتیاد تبدیل شود، عوارض منفی در بدن رخنمون می‌کند. از جمله این عورض عبارتند از:
- سردرد
- تشنج و تشنج
- بیماری قلبی ، حمله قلبی و سکته مغزی
- مشکلات خلقی
- مشکلات جنسی
- سرفه، آسم، ناراحتی های تنفسی و آسیب به ریه و در شدیدترین حالت، ذات الریه.
- ابتلا به ایدز و یا هپاتیت (معتادان تزریقی)
- پوسیدگی شدید روده در اثر کاهش جریان خون.
- خون دماغ، آبریزش بینی، مشکل در بلع، از دست دادن بویایی (معتادانی که کوکائین را می کشند).
دوزهای قویتر و مکرر نیز باعث تغییرات طولانی مدت در شیمی مغز می گردد. بدن و ذهن شما شروع به اعتیاد به دارو می‌کند. این امر می تواند فکر کردن و خوابیدن شما را مختل کند و حافظه شما را دچار مشکل کند. همچنین زمان واکنش های شما ممکن است کندتر شود. قرار گیری در معرض مشکلات قلبی، معده و ریوی شدید، از دیگر عوارض اعتیاد به کک است.
اور دوز کوکائین در نهایت به مرگ منجر می شود. بسیاری از افراد معتاد به کوکائین، همزمان با آن، الکل هم مصرف می کنند. برخی دیگر نیز آن را با هروئین ترکیب می کنند. هر دو حالت خطرناک هستند و می تواند به مرگ منجر شود.
اثر کوکائین بر مغز چگونه است؟
cocaine میزان پیام رسان شیمیایی مغز (دوپامین) را در مدارهای مغزی افزایش می‌دهد. در حالت معمول، دوپامینی که از سلول های عصبی ترشح می شود، مجدداً توسط همان سلول‌ها بازیافت شده و به داخل سلول برمی‌گردد و بدین ترتیب، سیگنال بین سلول های عصبی قطع می شود. اما زمانی که شما کوکائین را مصرف می کنید، این ماده مانع از بازیافت دوپامین و برگشت آن به سلول‌های عصبی می‌شود. در نتیجه، مقادیر زیادی دوپامین در بین سلول‌های عصبی تجمع پیدا می‌کند و ارتباط طبیعی بین سلول ها مختل شده و حتی قطع می‌شود.
این سیل دوپامین در مدار عصبی سبب می شود که رفته رفته سلول ها و مدار عصبی حساسیت خود را نسبت به حضور دوپامین از دست بدهند. در این زمان است که فرد احساس می کند باید دوز بیشتری از مواد مصرف کند تا بتواند همانند قبل به احساس سرخوشی دست یابد.
ترک و درمان اعتیاد به کراک چگونه است؟
بهترین روش های ترک اعتیاد همواره روش هایی هستند که دارو درمانی با روانشناسی و روان درمانی توأم باشد.
ممکن است لازم باشد مدتی در یک مرکز توانبخشی حضور پیدا کنید. گذراندن چند دوره و جلسه با یک درمانگر آموزش دیده، می‌تواند به شما ایجاد تغییر در روند زندگی و تفکر کمک کند. در این مورد می‌توانید از روش ماتریکس استفاده کنید. همچنین، با مراجعه به مراکز سم زدایی پزشکی، به بدن‌تان کمک می‌کنید تا خود را با درمان سازگار کند. تا کنون هیچ دارویی برای درمان اعتیاد به کوکائین تأیید نشده است.
مرحلۀ ترک نیز خود با عوارضی همراه است. عوارض ترک و خماری کوکائین به صورت زیر است:
- افسردگی
- اضطراب
- خستگی
- مشکل در تمرکز
- افزایش گرسنگی
- ولع مصرف دارو
- کابوس
- لرز، درد عصب ، دردهای عضلانی
- گشاد شدن مردمک چشم
- بی قراری
- منقبض شدن رگ های خونی
افرادی که درجۀ اعتیادشان شدیدتر است، در زمان ترک ممکن است عوارض دیگری را نیز تجربه کنند:
- افزایش تعریق، افزایش دمای بدن یا افزایش ضربان قلب
- مشکل در تنفس
- درد قفسه سینه
- حالت تهوع یا استفراغ
- گیجی، تشنج، لرزش
علاوه بر علائم و عوارض جسمانی، عوارض ذهنی نیز ممکن است نمودار شود. عوارض ذهنی ناشی از ترک کراک می‌تواند به صورت زیر باشد:
- اضطراب
- وحشت
- پارانویا (بی اعتمادی شدید و غیر منطقی به دیگران).
- توَهّم
- هذیان
نکته: هیچ داروی خاصی وجود ندارد که بتواند مصرف بیش از حد و اعتیاد شدید به کراک را درمان کند. با توجه به اینکه مصرف بیش از حد cocaine و اعتیاد شدید به آن، معمولاً منجر به سکته مغزی یا حمله قلبی و تشنج می‌شود، در زمان درمان و ترک کوکائین، پزشک، راهکارهای صحیح را پیش می‌گیرد و قبل از شروع درمان، آزمایش‌های لازم را تجویز می‌کند. وی همچنین ممکن است برای درمان سایر عوارض شما، از دارو استفاده کند. بنابراین، اگر قصد ترک کراک یا همان کوکائین را دارید، این کار را تحت نظر پزشک انجام دهید. ترک اعتیاد در کمپ به شرط حضور پزشک و داشتن شرایط استاندارد می‌تواند مفید و مؤثر واقع شود. در پروسۀ ترک این مخدر، روان‌درمانی بسیار مؤثر است. روانشناسان رها مشاور، در این زمینه آماده کمک به شما هستند.
