متادون چیست و چه عوارضی دارد؟
متادون یک ماده صنعتی است که برای درمان بیماری‌های مختلف کاربرد دارد. این ماده همچنین برای ترک اعتیاد کاربرد دارد. اما در صورتی که در مصرف آن زیاده روی شود، ممکن است منجر به اعتیاد شود؛ حتی اگر این مصرف برای ترک اعتیاد باشد! بله درست متوجه شدید! اعتیاد به متادون نیز وجود دارد. متادون نسبت به مخدرهای دیگر، می‌تواند حتی اثرات شدیدتر فیزیکی و روانی را بر افراد بگذارد. اما عوارض متادون چیست؟ برای آشنایی بیشتر با این ماده با رها مشاور همراه باشید.
متادون چیست؟
متادون یک ماده شیمایی است که به شکل قرص، شربت و آمپول تولید می‌شود. اگر ماده به صورت قرص و شربت باشد، باید با دوز های معین و به صورت خوراکی مصرف شود.
متادون می تواند طیّ یک روز، خماری را از بدن معتادان دور کند. همچنین باعث شود که فرد معتاد، در زمان مصرف، به سمت استفاده مواد مخدر کشیده نشود. به عبارتی، این دارو، یکی از بهترین مواد، برای مهار کردن اعتیاد در افراد معتاد به هروئین و مواد مخدر محسوب می‌شود.
مسکن متادون به صورت شربت ۵ تا ۲۰ میلی گرم و قرص و آمپول ۵/۲ تا ۱۰ میلی گرم تولید می‌شود. اگر هدف از استفاده از آن، سم‌زدایی معتادان باشد، معمولاً به صورت شربت می‌توان آن را تهیه کرد. شربت‌های ۱۵ تا ۱۰۰ میلی‌گرم که باید به صورت روزانه مصرف شود.
کاربردهای متادون چیست؟
یکی از کاربردهای متادون، مصرف آن برای ترک اعتیاد است. معمولاً پزشکان برای ترک اعتیاد، این دارو را تجویز می کنند. این موضوع به این دلیل است که فرد معتاد به یکباره نمی تواند بدن خود را عاری از هر گونه مواد مخدر کند. پروسه ترک اعتیاد باید مرحله به مرحله انجام شود. در غیر اینصورت ممکن است اثرات جبران ناپذیری مانند سکته بر جای گذارد. در برخی موارد نیز ممکن است منجر به فوت شود. استفاده صحیح و به اندازه، می تواند کمک شایانی برای ترک اعتیاد باشد. تنها در این صورت است که فرد می‌تواند خود را از دام اعتیاد بیرون کشد.
متادون با تغییر نحوه پاسخ مغز و سیستم عصبی به درد، عمل می‌کند. این ماده، علائم دردناک ترک مواد افیونی را کاهش می‌دهد. همچنین، اثرات سرخوشی داروهای افیونی مانند هروئین، مورفین و کدئین و مخدرهای نیمه مصنوعی مانند اکسی کدون و هیدروکدون را مسدود می‌کند. استفاده از متادون، به مدت حدود چهار تا هشت ساعت درد را تسکین می‌دهد. این ماده در دوزهای بالاتر، به ویژه برای مصرف کنندگان هروئین، موثر است و به آنها کمک می‌کند تا مدت بیشتری در برنامه‌های درمانی بمانند.
در بسیاری از موارد دیده شده که معتاد برای رهایی از اعتیاد، شروع به استفاده سرخود متادون می‌کند. غافل از اینکه اعتیاد به این ماده خطرات خاص خود را دارد.
از دیگر کاربردهای متادون می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افرادی که دچار دردهای مزمن و سرفه های غیر ارادی هستند.
- کسانی که به صورت منظم و روتین مواد شبه افیونى تزریق می کنند.
- افراد مبتلا به ویروس ایدز HIV یا هپاتیت C.
- به عنوان داروی تسکین دهندۀ درد.
آثار و عوارض متادون چیست؟
داروهایی مانند کلونازپام و متادون، اگر بدون تجویز پزشک و خود سرانه مصرف شود، بعد از گذشت حدود یک سال، عوارضی جدی همراه خواهد داشت. این ماده نیز می‌تواند مانند مخدرهای دیگر، فرد را از لحاظ فیزیکی و یا روانی به خود وابسته کند. به عنوان مثال، می‌تواند احساس سرخوشی کاذب ایجاد کند. از دیگر عوارض متادون می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش شدید میل جنسی
- سوءهاضمه
- اختلال در باروری مردان
- مشکلات مربوط به اعصاب و روان
- مشکلات مربوط به معده و گوارش
- و…
در صورت مصرف طولانی مدت، باعث بروز توهم و علائم زیر می‌شود:
- اختلالات روانی هنگام خواب
- عدم اعتماد به دیگران
- پوسیده شدن دندان‌ها
- حساسیت‌های پوستی
- هنجار شکنی
- عدم ثبات شخصیتی
حتی ممکن است در مواردی، میل به خودکشی ایجاد کند. در چنین حالتی، داروهای ضدّ روان‌پریشی و یا آنتی سایکوتیک‌‌ها تجویز می‌شود.
پس با یک اشتباه و مصرف بی رویه در متادون، ممکن است به بیماری‌های دیگری دچار شوید. در این صورت، باید داروهای دیگری مصرف کنید تا اثرات مخرب آن را از بین ببرد. بدن باید بسیار قوی باشد تا بتواند همه این موارد را تحمل کند!
عوارض اعتیاد به متادون در زنان چیست؟
عوارض متادون بر زنان جنبه های دیگری هم دارد. اگر زنان به صورت مداوم از این ماده و دیگر اپیوییدها استفاده کنند، پریود نخواهند شد. در موارد وخیم‌تر نیز مشکلاتی در بارداری زنان ایجاد می کند.
تنها در صورت قطع مصرف، سیستم بدن به حالت قبلی و طبیعی برگشته و امکان پریود وجود خواهد داشت. اگر در طول این دوره از داروهای پیشگیری از بارداری استفاده نشود، احتمالاً پس از گذشت مدتی که عوارض این داروها از بین رود، شانس باردار شدن را بدست می آورند.
با مصرف این ماده، مواد افیونی وارد بدن می شود. اگر زنان معتاد به متادون باردار شوند، مواد افیونی ممکن است باعث سقط جنین شود. از دیگر عوارض مصرف متادون در زنان باردار، وزن بسیار کم و غیر استاندارد نوازد و یا حتی نارس بودن نوازد است.
قطع خودسرانه مصرف متادون در زنان باردار، باعث بروز نشانگان ترک اپیویید در جنین می‌شود. این سندرم معمولاً در نوزادان تازه متولد شده ایجاد می شود. همچنین از مادر معتاد به اپیویید نیز به جنین سرایت می‌کند. از این رو برای ترک بهتر است زیر نظر پزشک قرار گیرند.
درمان اعتیاد به متادون
درمان اعتیاد به متادون هم به سم زدایی پزشکی و هم به درمان روانپزشکی نیاز دارد تا درمانی جامع صورت گیرد. از آنجا که متادون یک افیون است، سم زدایی پزشکی برای ترک آن همیشه لازم است. در بعضی موارد، فرد می تواند مصرف متادون را به تدریج کاهش می یابد. اما گاه شرایطی ایجاد می شود که پزشک مجبور می شود از یک داروی کمک درمان دیگر نیز استفاده کند. داروهایی که ممکن است در طول درمان استفاده شوند عبارتند از:
- بوپرنورفین: یک ماده نیمه سنتتیک است. بوپرنورفین اولین داروی مورد تأیید FDA برای درمان اعتیاد به مواد افیونی با انعطاف پذیری بیشتر بود. این دارو، شباهت زیادی به متادون و سایر داروهای افیونی دارد. به این معنی که احتمال معتاد شدن فرد به این دارو نیز وجود دارد، اما به نظر می رسد که بوپرنورفین، عوارض و خاصیت وابسته کننده کمتری نسبت به متادون دارد.
- داروهای روانپزشکی: روند ترک و بهبودی از دخانیات، با اثرات روانشناختی و عاطفی مختلفی همراه است. برای درمان این عوارض می توان از داروهایی که جهت درمان افسردگی یا اضطراب کاربرد دارند، استفاده کرد. این داروها برای درمان فردی یا گروهی کاربرد دارد و باید با تجویز روانپزشک مصرف شود.
جمع بندی
از عوارض اعتیاد به متادون می توان به احساس بیماری و یا یبوست اشاره کرد. همچنین می تواند باعث چرب شدن کبد شود. در صورت استفاده در دوز بالا، به صورت یک مسکن قوی عمل می کند. بنابراین، فرد به طور مداوم احساس خواب آلودگی می کند، به قدری که شاید کل روز را خواب باشد. در این مواقع حتی قدرت تکان دادن اندام خود را ازدست می دهد. به عنوان مثال، زمانیکه می خواهد به حالت عادی راه رود ممکن است نتواند خود را کنترل کند و بر زمین افتد. اگر باز هم دوز متادون را بیشتر کند باعث بیهوشی و به کما رفتن می شود. همچنین باعث بروز اختلالات تنفسی خواهد شد.
ناگفته نماند اعتیاد به متادون، آسیب‌هایی به بدن وارد می آورد که شاید پس از ترک و بعد از گذشت سال‌ها از بین رود. آن هم با رعایت مواردی مانند تغذیه مناسب، ورزش و غیره. خود را در دام اعتیاد گرفتار نکنید که بسیار خانمان سوز است!