تریاک چیست؟ تریاک (Opium) یک ماده مخدر طبیعی است که از شیرۀ گیاهی به نام خشخاش به دست می آید. لاغری و کاهش وزن شدید، روان پریشی و تغییر شکل مغز، از علائم و عوارض مصرف تریاک است. ماده مخدر تریاک، از جمله مواد اعتیاد آور پر مصرف است که خیل عظیمی از افراد معتاد را به کام مرگ کشانده است. Opium را می‌توان یکی از قدیمی‌ترین مخدرهای طبیعی در سطح دنیا شمرد. به همین دلیل، نسبت به سایر دخانیات، شناخته شده‌تر است. بر همین اساس که اغلب مردم، حتی افرادی که با مصرف کنندگان تریاک در تماس نیستند نیز به طور نسبی با این ماده و مشتقات آن آشنا هستند. در این بین باورهای نادرستی نیز از نسل‌های پیشین درباره تریاک به وجود آمده است که موجب تشدید مصرف آن در جوامع گشته است. برای اینکه بتوانید از اعتیاد به تریاک در امان باشید و یا عزیزان خود را از آن دور کنید، لازم است اطلاعات کافی در مورد این مخدر داشته باشید.
مادۀ مُسکن موجود در غلاف تریاک چیست؟
شاید تصور کنید تریاک یک ماده مخدر شیمیایی است. اما اینطور نیست. تریاک مخدر طبیعی به حساب می آید که از شیره گیاهی به نام خشخاش به دست می آید. تریاک چه به شکل طبیعی و چه به شکل ساختگی و شیمیایی، در کاهش درد مؤثر است. غلاف‌ها یا پوستۀ محافظ خشخاش، حاوی تعدادی ماده شیمیایی از جمله مورفین و کدئین است. عامل وابستگی و اعتیاد به تریاک نیز همین ساختار اعتیاد آور است. این مواد سیگنال‌های درد ارسال شده به مغز را مسدود می‌کند. مورفین موجود در تریاک، در درمان دردهای شدید کاربرد دارد. هر قدر میزان مورفین بیشتر باشد، آن تریاک مرغوب‌تر است.
شکل ظاهری تریاک، شفاف و براق و رنگ آن قهوه‌ای تیره است. مورفین (۳ تا ۲۳درصد)، کدئین (۵/۰درصد)، پاپاورین (۱/۰درصد)، نارسئین(۱/۰درصد)، نارکوتین (۷درصد) و تبائین (۳/۰درصد) از مشتقات تریاک هستند. Opium پایه و اساس بسیاری از قرص های ضد درد است. همچنین ماده پیش نیاز اصلی برای تولید هروئین می‌باشد.
تریاک به روش‌های مختلفی مصرف می‌شود: بلعیدن، کشیدن و تزریق کردن. این ماده به سه شکل در بازار به فروش می‌رسد.
- تریاک خام: از شیره غلیظ شده گرزهای خشخاش به دست می‌آید که عموماً بدون دستکاری در میزان آن، به فروش می‌رسد.
- تریاک پرورده: زمانی که تریاک خام را طی فرآیندهای مختلفی همچون حل کردن، جوشاندن، بو دادن و تخمیر به یک عضاری غیر طبی تبدیل می‌کنند، نوع پرورده آن حاصل می‌شود.
- تریاک پزشکی: خاصیت درمانی و کاربرد پزشکی دارد. این نوع، در یک دوز مشخص تولید شده و در صنایع داروسازی به صورت گرد یا دانه‌های ریز با سایر مواد بی اثر ترکیب می‌شود.
- شیره تریاک: قوی ترین مشتق ماده مخدر تریاک است و عوارض ناشی از مصرف آن نیز بیشتر است.
علائم مصرف تریاک چیست؟
همواره در استعمال تریاک، اثرات لذت بخش و تسکین دهنده آن به مدت چهار الی شش ساعت فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. پس از این مدت، فرد علائم خماری تریاک را تجربه می‌کند. علائم مصرف این مخدر به دو شکل کلی در فرد مصرف کننده نمایان می‌شود: علائم جسمانی و علائم رفتاری.
علائم جسمانی مصرف تریاک
1- اختلال در خواب
مختل شدن تعادل انتقال دهنده‌های عصبی، در بخش مربوط به مرکز خواب مغز اختلال ایجاد می‌کند. همین امر باعث ایجاد حس خواب آلودگی با خمیازه‌های پی در پی شده و یا سبب می‌شود فرد در حالت خواب بماند.
2- تحریک‌پذیری
تریاک به طور طبیعی سرعت انتقال سیگنال عصبی را کاهش می‌دهد و یا کند می‌کند. از این رو، به محض اینکه عدم تعادل شیمیایی شکل می‌گیرد، عملکردهای مبتنی بر حواس دچار هیپرکریشن می‌شوند.
- نشانه‌های مربوط به تزریق در دست و پا
- مشکلات گوارشی مانند اسهال، استفراغ و بی اشتهایی
- لاغری و ضعف عمومی
- تب و لرز
- حس خواب آلودگی
- اختلال در بینایی
- کاهش و از دست رفتن تمایلات جنسی
علائم رفتاری مصرف تریاک
هنگامی که مراکز شناختی و عاطفی مغز شروع به آسیب و تخریب کند، علائم روانی بروز می‌کند. آثار منفی بر روان، رفته رفته بر رفتار نیز نمود پیدا می‌کند. علائم روانشناختی همچنین نشانگر آغاز اعتیاد رو به رشد است. با کم شدن میزان دوپامین و سروتونین بدن، احساس غم، ناامیدی و یأس شکل می‌گیرد. روان‌پریشی نیز یکی از علائم مصرف تریاک است که در رفتار فرد معتاد نمود پیدا می‌کند. روان‌پریشی عبارتست از فرآیندهای تفکر اشتباه همراه با افزایش احساس اضطراب، حالت پارانویا و هذیان.
- سستی در اراده و از دست رفتن قوه تصمیم گیری
- بی اهمیت شدن نسبت به ظاهر
- اختلال در عملکرد درست در اجتماع، محیط تحصیلی و کاری
- عدم تمرکز بر کارهای معمول و روزانه
- کاهش اعتماد به نفس و از دست رفتن عزت نفس
- درخواست پول از اطرافیان به صورت مکرر
- افسردگی، انزوا و حس خود کم بینی
- تحریک پذیری بیش از حد و بی قراری
- استدلال و منطق اشتباه
- کاهش قدرت تصمیم گیری و انتخاب
- روان پریشی
علائم جسمانی و رفتاری مصرف تریاک، در نهایت شیوۀ زندگی فرد معتاد را نیز متأثر می‌کند. مشکلات مربوط به شغل، مشکلات مالی و طلاق، از جمله این موارد هستند. با ادامۀ مصرف این مخدر، مشکلات وخیم‌تر می‌شود تا جایی که می‌تواند به بی‌خانمان شدن نیز بیانجامد.
در رها مشاور بخوانید: ترک تریاک
عوارض مصرف تریاک چیست؟
وجود چند باور غلط و نادرست، موجب گشته تا مصرف تریاک به طرز قابل توجهی نسبت به سایر مواد مخدر بیشتر باشد. برای مثال برخی از مصرف کنندگان معتقدند، این ماده می‌تواند مشکلات جنسی را رفع و قوای جنسی را افزایش دهد! برخی دیگر تریاک را در درمان دیابت و بیماری‌های قلبی مؤثر می‌دانند. از طرفی این باور در جامعه حاکم شده که تریاک نسبت به سایر مسکن ها، اثر بخشی بیشتری دارد و در عین حال عوارض کمتری بر جای می‌گذارد. پیامدهای منفی و عوارض اعتیاد به تریاک، خط بطلانی بر این باورهای نادرست است. باور داشته باشید که عوارض تریاک، بسیار جدی و اغلب جبران‌ناپذیر است. این پیامدها می تواند زندگی فردی شما و اطرافیانتان را نابود کند.
1- عوارض جسمانی اعتیاد به مخدر تریاک
تریاک تولید انتقال دهندهای عصبی شیمیایی برای نورا اپی نفرین، دوپامین و سروتونین را افزایش می‌دهد. هریک از این مواد شیمیایی در تنظیم عملکرد سیستم عصبی مرکزی کمک کرده و به نوبۀ خود در فرایند گوارش، چرخۀ خواب، تنفس، تنظیم دمای بدن ضربان قلب و فرایندهای شناختی تأثیر می گذارد.
گذشته از اثر ضدّ درد، تریاک باعث ایجاد احساس سرخوشی و آرامش نیز می‌گردد. اما در صورتی که این ماده هفته‌ها و ماه‌ها به طور مداوم و بی وقفه مصرف شود، آثار منفی و ناتوان کننده‌ای بر عملکرد شیمیایی مغز می گذارد. همین امر در نهایت زمینه را برای ایجاد وابستگی به آن فراهم می‌کند.
با گذشت زمان، مصرف تریاک سبب عدم تعادل در کل سیستم شیمیایی مغز می‌گردد. از آنجا که انتقال دهنده‌های عصبی به عنوان پیام رسان‌های ارتباطی مغز عمل می کنند، هرگونه اختلال در ترشح مقدار این مواد شیمیایی، ارتباطات مغز را به طور کلی مختل می کند. وقتی این اتفاق رخ دهد، هر کدام از اعضای بدن که توسط سیستم عصبی مرکزی کنترل می شوند، دچار تخریب می گردند. هنگامی که مسیرهای ارتباطی مغز شروع به خراب شدن می‌کنند، سیستم مغز، هم از نظر ساختاری و هم از نظر عملکردی آسیب می‌بیند. اثرات تریاک باعث می‌شود که این سلول ها عصبی به طور قابل توجهی بیشتر و سخت‌تر از حد طبیعی کار کنند. هنگامی که این اتفاق به طور مکرر رخ دهد ، با گذر زمان، ساختار سلول فاسد می‌شود.
مصرف تریاک هیچ گاه نمی‌تواند شما را از بیماری‌های قلبی و دیابت نجات دهد. استعمال طولانی مدت این مخدر عوارض جسمانی زیادی به همراه خواهد داشت.
- با کاهش وزن شدید و چشمگیر روبرو می شوید و دائماً نوعی ضعف جسمانی را در خود احساس می‌کنید.
- سیستم تنفسی شما در حین کشیدن تریاک آسیب می‌بیند. تنفس شما کم عمق شده و خس خس شدیدی را در سینه خود حس خواهید کرد. در ادامه این مشکلات می تواند منجر به آسم و سرطان ریه شود.
- برخلاف تصور عامیانه، تریاک نه تنها قوای جسمانی شما را تقویت نمی‌کند، بلکه منجر به سرد مزاجی جنسی نیز می‌شود.
- شکل مغز در طول مصرف و به مرور زمان تغییر می‌کند؛ به گونه‌ای که حتی در تصمیم‌گیری‌های ساده مستأصل می‌شوید. تحلیل مغز می تواند منجر به زوال حافظه، تشنج و سکته های مغزی شود و این بخش از بدن را به نابودی کامل بکشاند.
- آسیب به قلب، از دیگر عوارض است. در این مورد می‌توان به پارگی سرخرگ آئورت، نارسایی قلب، سکته‌های قلبی، تنگی نفس با کاهش خون رسانی و پمپاژ قلب اشاره کرد.
- سیستم ایمنی بدن ضعیف شده و شما دائماً در معرض بیماری‌های فصلی خواهید بود.
- ابتلا به بیماری های ویروسی مانند هپاتیت و ایدز و یا بیماری های کلیوی نیز از دیگر عوارض جسمانی است.
2- عوارض روحی و روانی اعتیاد به تریاک
علاوه بر پیامدهای منفی جسمانی، اعتیاد به مخدر تریاک، عوارض روحی و روانی نیز دارد. در صورت مصرف مداوم، برداشت فرد معتاد نسبت به خود و دیگران مدام در حال تغییر است. هیچ گاه نمی توان رابطه مستقیمی که میان اختلال افسردگی و اعتیاد وجود دارد را انکار کرد. بیشتر افراد معتاد در طول مصرف‌های طولانی مدت، دچار افسردگی می شوند.
مصرف تریاک هیچ گاه نمی تواند منجر به فراموش شدن مشکلات، کاهش غم و غصه و درمان افسردگی شود. مصرف کنندگان مواد مخدر، تنها در زمان نئشگی و اوج لذت می توانند به اثرات مثبت تریاک بر روی افسردگی امیدوار باشند. اما متأسفانه این زمان بسیار کوتاه و موقت است و زمانی که فرد مصرف کننده در حالت خماری قرار بگیرد، مشکلات روحی بیشتری را متحمل خواهد شد.
گفته می شود افرادی که پیش زمینه‌ای از سایر اختلالات روحی را دارند، بیشتر در معرض اعتیاد به دخانیات قرار دارند. از عوارضی که تریاک بر روح و روان شما به جای می‌گذارد، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- متوهم می شوید.
- حافظه کوتاه مدت خود را از دست می دهید.
- انگیزه و علایق خود را گم می کنید.
- دیگر حس مسئولیت پذیری ندارید و سعی می کنید از زیر بار مشکلات فرار کنید.
- اعتماد به نفس خود را در خانواده، اجتماع و محیط کار از دست می دهید و دچار حس خود کم بینی می شوید.
- تأمین مواد منجر می شود تا عزت نفس خود را در برابر اطرافیان از دست دهید.
- استرس، اضطراب و داشتن افکار خودکشی، از دیگر مشکلات روحی و روانی شما خواهد بود.
3- پیامد های رفتاری اعتیاد به تریاک
عوارض مصرف تریاک به پیامدهای جسمی و روانی مختوم نمی شود. متأسفانه اعتیاد به مواد مخدر منجر به بروز اختلالات رفتاری می شود. این معضلات زمانی تشدید می شود که فرد دسترسی خود را به مواد مصرفی از دست بدهد. در این حالت بروز رفتارهای نادرست و ناهنجار از او بعید نخواهد بود. یکی از بهترین روش های تشخیص فرد معتاد، بررسی رفتارهای او در یک بازه زمانی مشخص است.
عموم افراد معتاد، به جهت مخفی نگه داشتن اعتیاد خود به اطرافیان، دوستان و خانواده دروغ می گویند. آن ها مشکوک و مرموز رفتار می کنند و صداقت کلام و رفتار خود را از دست می دهند. افت تحصیلی و مختل شدن عملکر مطلوب آنان در محیط کار و زندگی، از دیگر پیامدهای رفتاری مصرف تریاک است. مصرف کنندگان تریاک در طول زمان توجه و تمرکز خود را نسبت به ظاهر از دست می دهند و دائما ژولیده و پریشان دیده می شوند. آنان به مرور ارتباطات درست و صحیح خود را از دست داده و به بزهکاری های دیگر نیز مرتکب می شوند.
اعتیاد به مخدرها، زمانی که جدی گرفته نشود و مورد درمان قرار نگیرد، سلامت روح و جسم مصرف کننده را به خطر می‌اندازد. پروسه تشخیص اعتیاد و درمان آن، می‌بایست تحت نظر یک پزشک و روانشناس مجرب صورت بگیرد. باور داشته باشید که تریاک نمی‌تواند ناجی زندگی شما باشد و تنها کاری که برای شما می‌کند این است که به طور موقت و زودگذر دردهای شما را تسکین می‌بخشد. با حضور و تعامل در جلسات مشاوره اعتیاد، می‌توانید مشکلات خود را از طریق روش‌های درست و سالم حل کنید و از این طریق به اعتیاد خود پایان دهید.
