اعتیاد به بوپرنورفين یا قرص ب2 چگونه است و چه علائمی دارد؟

پیش از آنکه بدانیم اعتیاد به بوپرنورفین چیست و چه علائمی دارد، بهتر است بدانیم اصلاً بوپرنورفین چیست؟ این ماده که تحت عنوان قرص ب2 نیز شناخته می‌شود، نوعی مخدر نیمه صنعتی و از مشتقات تبائین است. از آن، در قالب بخشی از برنامه درمانی ترک اعتیاد نیز استفاده می‌شود. برای مثال، افراد معتاد به دوزهای بالای هروئین، نمی‌توانند در یک برهه زمانی کوتاه بدن خود را سم زدایی کنند. لذا پزشک با تجویز قرص ب 2 کمک می‌کند تا روند درمان به صورت تدریجی و موفقیت آمیز طی شود. Buprenorphine اشتیاق مغز به مواد افیونی دیگر را کاهش می‌دهد. اما مصرف خودسرانه این قرص، می‌تواند زمینه بروز اعتیاد به بوپرنورفین را فراهم کند. با توجه به اینکه این ماده تا 90 روز پس از مصرف، در موهای شما باقی می‌ماند، ترک کامل آن بیش از 90 روز طول می‌کشد.

کاربردهای بوپرنورفين چیست؟

Buprenorphine در ترک اعتیاد به مواد افیونی مانند هروئین، تریاک و شیره تریاک مورد استفاده قرار می‌گیرد. مکانیسم اثر قرص ب2 به دقیقاً مشابه مشتقات تریاک است. یعنی به گیرنده‌های خاصی از مغز متصل می‌شود و وسوسه مصرف مواد افیونی و تأثیر آنان را بر روی مغز کاهش می‌دهد. نئشگی و عوارض اعتیاد به بوپرنورفین بسیار کمتر از مشتقات تریاک است. اما این بدین معنا نیست که مصرف کنترل نشده بوپرنورفین بدون آسیب و پیامدهای منفی است. از دیگر کاربردهای این دارو، می‌توان به ترک شیشه با قرص ب2 اشاره کرد.

خاصیت ضدّ درد بوپرنورفین، زمانی مثبت و سازنده است که تحت نظر یک پزشک متخصص مصرف شود. در غیر این صورت، استفاده ناصحیح آن، زمینه اعتیاد و وابستگی را فراهم کرده و عوارض جسمی و روحی مختلفی به جای می‌گذارد. در موارد حاد، تداخل b2 با سایر داروها، اثرات مرگباری به جای می‌گذارد.

علائم اعتیاد به بوپرنورفين چیست؟

برای شناسایی افراد معتاد به ب‌2 می‌بایست دانش خود را نسبت به علائم اعتیاد به این دارو بالا ببرید. مانند هر نوع مخدر دیگری، این ماده نیز علائم جسمانی و ذهنی مختلفی به جای می گذارد. تست اعتیاد به بوپرونورفین، rapid bup test نام دارد. برای انجام آن باید آزمایش ادرار انجام دهید. اگر مقدار این مخدر در ادرار شما به بیش از 10 میلی گرم برسد، تست اعتیاد شما مثبت خواهد شد.

علائم جسمانی، اولین نشانه‌های مصرف ماده اعتیاد آور ب 2 است. فرد مصرف کننده در فاصله کوتاهی پس از استعمال، دچار احساس کرختی و خستگی می‌شود. در ادامه، او اختلال در هماهنگی حرکات طبیعی بدن و یا اختلال در تکلم و دید را تجربه می کند. احساس خارش و سرگیجه‌های شدید نیز از دیگر علائم جسمانی است که سراغ فرد مصرف کننده می‌رود. مصرف بوپرنورفين سیستم گوارش بدن را تضعیف می‌کند. حالت تهوع، سوزش معده و از دست دادن اشتها، از دیگر مشکلاتی است که ادامه اعتیاد به همراه می‌آورد.

مصرف نادرست و غیر اصولی بوپرنورفین فرد را دچار اختلالات روحی و روانی نیز می کند. عموم مصرف کنندگان با احساسی نظیر بی‌خوابی، گیجی و افسردگی سرو کله می‌زنند. آن ها به مرور، قدرت تفکر و تصمیم گیری را از دست داده و با ضعف در حافظه نیز روبرو می شوند. در موارد حادتر فرد معتاد دست به انجام رفتارهای مخرب و ناهنجار می زند و با پرخاشگری های پی در پی اطرافیان و خانواده را آزار می دهد.

عوارض اعتیاد به بوپرنورفين چیست؟

همانطور که گفته شد، نئشگی حاصل از مصرف ب‌2 به اندازه مواد افیونی شدید و مزمن نیست. نوعی حس سرخوشی ملایم از پس مصرف این دارو حاصل می شود که محرک اصلی مصرف دوزهای بالاتر است. از نظر میزان عوارض، این دارو آسیب‌های کمتر و خفیف‌تری به جای می‌گذارد. به شرط آنکه مصرف خودسرانه آن در حد متوسط باقی بماند و از آن فراتر نرود.

بوپرنوفین به دو شکل مختلف فرد را معتاد کرده و عوارض منفی خود را نمایان می‌سازد. وابستگی به این دارو، منجر به بروز عوارض جسمی و روانی شده است.

1- عوارض جسمانی اعتیاد به بوپرنورفين

• حالت تهوع، استفراغ و یا یبوست
• ایجاد حس خواب آلودگی؛ این موضوع زمانی که فرد در حین رانندگی و یا کارهای سنگین است، می‌تواند زمینه‌ساز حوادث جدی شود.
• بروز مشکلات تنفسی و به هم خوردن ریتم تنفس؛ کم شدن و آهسته شدن تنفس و در موارد حادتر توقف تنفس مصرف کننده
• سردرد، خشکی دهان و سرگیجه
• تب و لرز، بی‌خوابی و اسپاسم عضلانی

2- عوارض ذهنی اعتیاد به بوپرنورفين

عوارض جسمانی اعتیاد به ب2 سخت و آزاردهنده هستند، اما تهدید بزرگتر این نوع اعتیاد بروز علائم روحی و ذهنی است. اغلب افرادی که در دام اعتیاد به آن گرفتار می شوند، ترس از بازگشت به اعتیاد را دارند. این ترس موجب می شود تا مصرف قرص ب2 را که به منظور درمان اعتیادشان تجویز شده بود، ادامه دهند. برخی نیز از تجربه مجدد دردهای سندروم ترک، ابا دارند؛ به همین دلیل، به صورت روانی به این دارو اعتیاد پیدا می‌کنند. گاهی حتی مصرف ب 2 به دلیل خاصیت درمانی آن در زودانزالی آغاز شده و ادامه پیدا می کند. در هر صورت، در اعتیاد روانی، فرد معتاد تصور می کند با کنار گذاشتن نوپرنورفین مشکلات و اعتیاد قبلی مجدداً برمی‌گردد. ادامه اعتیاد می‌تواند عوارض روحی دیگری همچون توهم را نیز به همراه بیاورد.

چگونه بوپرنورفين را ترک کنیم؟

برای درمان و ترک بوپرنورفين گزینه‌های مختلفی وجود دارد. هر یک از این گزینه‌ها با توجه به شدت اعتیاد و میزان موفقیت فرد در ترک اعتیادی که به واسطه آن به بوپرنورفين معتاد شده، انتخاب می‌شود. اگر این دارو را با هدف درمان مصرف می‌کردید اما حالا به آن وابسته شده‌اید، می‌بایست مراحل ترک را تحت نظر همان پزشکی بگذارنید که دارو را برای درمان شما تجویز کرده بود. لازم است که همان پزشک به مقدار مصرف شما نظارت داشته است.

برنامه درمانی هر مصرف کننده می بایست با هدف برطرف نمودن وابستگی‌های جسمی و روانی او تدوین شود. برای مثال، اگر فردی به منظور مدیریت و کاهش درد ناشی از سندروم ترک، به مصرف بوپرنورفين روی آورده، پزشک می‌بایست یک جایگزین صحیح برای کنترل درد او تجویز کند. همچنین اطمینان حاصل شود که بیمار در زمان درد کشیدن، سراغ مخدرهای دیگر نرود.

گزینه اول؛ درمان سرپایی

بیشتر افراد، برای ترک و درمان اعتیاد به بوپرنورفین، درمان سرپایی را انتخاب می کنند. زیرا پروسۀ درمان سرپایی، اجازۀ عملکرد فرد معتاد در خانه، محیط کار و محل تحصیل را از او نمی‌گیرد. این نوع درمان مختص افرادی است که انگیزه کافی و مهارت لازم برای ترک را داشته باشند. در غیر اینصورت، بیمار با قرار گیری در موقعیت‌های مصرف و کلنجار رفتن با وسوسه های درونی، در نهایت تسلیم می شود و مجدداً به اعتیاد خود باز می‌گردد. نکته مهم دیگر در درمان های سرپایی و خانگی، نظارت پزشک متخصص به مراحل ترک و بهبودی است. در غیر اینصورت ترک خودسرانه بوپرنورفين پیامدهای جبران ناپذیری به جای می گذارد.

گزینه دوم؛ درمان به صورت بستری

بستری شدن در کلینیک‌های درمانی، یکی دیگر از روش‌های رایج ترک اعتیاد به بوپرنورفين است. در این روش درمانی، بیمار به صورت شبانه روزی در یک مرکز ترک اقامت می‌کند و یک پزشک متخصص مراحل درمان او را به صورت 24 ساعته دنبال می‌کند. مزیت اصلی این روش درمانی، حضور پزشک متخصص در کنار بیمار است. کنترل علائم سندروم ترک، با حضور پزشک بهتر انجام خواهد شد و عوارض منفی پروسۀ درمان کاهش می‌یابد. همچنین در این روش، بیمار دسترسی راحت به ماده اعتیادآور نخواهد داشت. لذا احتمال موفقیت بیشتر خواهد بود. اینکه چقدر لازم است تا بیمار در مرکز ترک اعتیاد حضور داشته باشد، بستگی به درجۀ مصرف و شدت اعتیاد او دارد.

مراحل درمان و ترک اعتیاد بوپرنورفين

ترک اعتیاد به داروی ب 2 با سم زدایی آغاز می شود. در این مرحله از کار، بیمار به صورت تدریجی اعتیاد خود را کنار گذاشته و بدن را پاکسازی می کند. گاهی نیز قطع مصرف به صورت یکباره صورت می گیرد. در طول مرحله سم زدایی بیمار از جلسات مشاوره و روش های درمانی جایگزین بهره می برد. تا بتواند مهارت های لازم را برای ترک بدون بازگشت و کنترل عوامل تحریک کننده یاد بگیرد.

یکی از مهمترین بخش‌های فرآیند درمان، کشف علت های دامن زننده به اعتیاد است. از آنجایی که اعتیاد به بوپرنورفين می تواند زمینه ساز اعتیاد به سایر مواد افیونی شد، لذا لازم است که انگیزه و هدف معتاد از مصرف مشخص شده و برطرف شوند. روانشناس می تواند در طول درمان برای رفتارهای موفقیت آمیز بیمار پاداش هایی را در نظر بگیرد. این سیستم که به عنوان درمان انگیزشی شناخته می شود، در اغلب مصرف کنندگان کم سن و سال موثر واقع می شود. خانواده درمانی سیستم موثر دیگری است که در طول آن عملکرد خانواده و رفتار آن با فرد معتاد از نو بازسازی می شود.

در مرحله بعد علائم ترک و خماری پدیدار می شود. اگرچه خماری بوپرنورفين به اندازه خماری ناشی از مواد افیونی شدید و آزاردهنده نیست، اما می بایست تحت نظر یک پزشک کنترل و مدیریت شود. علائم خماری زمانی که پزشک مصرف بوپرنورفين به تدریج و در طول چند هفته کاهش می دهد، بسیار کمتر از قطع مصرف یکباره است. در این حالت خطری بیمار را تهدید نمی کند.

ترک اعتیاد با بوپرنورفين چگونه است؟

در اغلب موارد، افراد معتاد از برای ترک متادون، از بوپرنورفين استقبال می‌کنند. چرا که این دارو، از ناراحتی‌های مربوط به ترک متادون کاسته و فرایند درمان آن را قابل تحمل می‌کند. همچنین افرادی که مایل به ترک شیشه، هروئین و تریاک هستند نیز با مصرف دوزهای بالای این دارو، تلاش می کنند تا اعتیاد به مواد افیونی را کنار بگذارند. غافل از اینکه، در این فرایندها، تنها نوع ماده اعتیادآور فرق کرده است و اعتیاد فرد در جای خودش باقی می‌ماند. فراموش نکنید استفاده از داروی بوپرنورفين تنها زمانی جایز است که توسط یک پزشک متخصص و تحت نظر او مصرف شود. در غیر اینصورت خود را برای یک اعتیاد و وابستگی جدید آماده کنید.

ورزش، پیروی از یک رژیم غذایی سالم و نوشیدن مقدار زیادی آب، تا حدی به بهبود متابولیسم بدن کمک کرده و پروسۀ ترک را برای شما تسهیل می‌کند. این کارها سرعت حذف دارو از بدن را نیز افزایش می‌دهد.

آیا بوپرنورفين تست اعتیاد را مثبت می‌کند؟

بله! بوپرنورفين نیز مانند سایر مخدرهای صنعتی، تست های مخصوص به خود را دارد. جواب تست عموم مصرف کنندگانی که در کلینیک های تخصصی آزمایش مربوط به این دارو را انجام داده‌اند، مثبت شده است. در زمان انجام آزمایش اعتیاد و حتی آزمایش اعتیاد ازدواج به این مورد توجه داشته باشید. Buprenorphine پس از مصرف به مدت 2 روز در خون، 6 روز در ادرار، 3 روز در بزاق و تا 90 روز در موهای شما ماندگاری دارد. نیمه عمر Buprenorphine، 24 تا 42 ساعت است. توسط کبد تجزیه می شود و از طریق صفرا و از طریق دفع ادرار توسط کلیه ها، دفع می شود.