آزمایش اعتیاد شامل تست بزاق دهان، آزمایش خون و آزمایش از ادرار و موی افراد است. نوشیدن آب زیاد جواب آزمایش عدم اعتیاد را منفی می‌کند. خوشبختانه امروزه برخلاف گذشته، راههای متنوعی برای تشخیص اعتیاد از طریق آزمایش وجود دارد. از آنجایی که اعتیاد امری بسیار ناپسند در جامعه شمرده می‌شود، حتی بسیاری از مشاغل، شرط لازم برای استخدام را انجام این آزمایش قرار داده‌اند. اما متأسفانه یکی از مشکلات اصلی برای انجام این آزمایش، خود بیماران هستند. زیرا نمی‌خواهند قبول کنند که معتاد شده‌اند.
انواع آزمایش اعتیاد شامل چه مواردی است؟
اعتیاد به مواد مخدر علاوه بر آنکه باعث تغییرات در جسم فرد می شود، می تواند روان او را نیز درگیر کند. بنابراین، تست‌ها و آزمایش‌های گوناگونی برای ارزیابی آن وجود دارد. به طور کلی، انواع آزمایش‌های اعتیاد شامل موارد زیر است:
- آزمایش ادرار.
- آزمایش خون.
- آزمایش از موی سر فرد بیمار.
- تست بزاق دهان.
- انجام تست‌های غربالگری روانشناسی.
- استفاده از ابزارهای خود گزارشی.
آزمایش اعتیاد به تریاک
آزمایش تست اعتیاد به تریاک را می‌توان از طریق بزاق دهان، عرق و آزمایش خـون انجام داد. اما معمولاً در آزمایشگاه‌ها برای گرفتن تست از نمونه گیری خون و بزاق دهان استفاده نمی‌کنند. زیرا اگر فرد روز قبل و یا بیش از دو یا سه ساعت مواد مصرف کرده باشد، آن را نشان نمی دهد. یکی از معمول‌ترین راههای تشخیص فرد معتاد به تریاک، استفاده از نمونه ادرار است. نمونه ادرار معمولاً به صورت تست نواری و تست کروماتوگرافی انجام می گیرد.
آزمایش اعتیاد به متادون
امروزه از راههای مختلفی می‌توان اعتیاد به متادون را در افراد سنجش کرد. البته ممکن است هر یک از این روش‌ها دارای معایب و مزایایی باشند. بنابراین، بهتر است قبل از انجام آزمایش، به ویژگی‌ها و نیاز فرد معتاد توجه کرد. انواع آزمایش اعتیاد به متادون شامل موارد زیر است:
تست ادرار: این آزمایش را هم می‌توان به صورت سریع و هم در پروسه طولانی‌تر در آزمایشگاه انجام داد. از مزیت‌های این تست این است که به سختی می تــوان جواب آزمایش را جابجا کرد.
آزمایش با نوار تست: اگر میزان متادون بیشتر از سیصد نانـو گرم در میلی متر باشد، جواب آزمایش مثبت می‌شود.
آزمایش مو: امکان تشخیص و ردیابی مواد در مو، تا چند ماه (بیش از حدود 90 روز) امکان‌پذیر است.
تست تعریق: در این روش، از عرق فرد به عنوان نمونه استفاده می‌شود. اگر فرد بیمار در زمان آزمایش زیاد عرق کند، صحت تست کاهش می یابد.
تست بزاق: تست از طریق بزاق، بسیار بی‌دغدغه و سریع است. همچنین امکان تقلب در آن خیلی پایین است. در این نوع تست، امکان تشخیص تعدادی از دیگر مخدرها نیز وجود دارد.
آزمایش عدم اعتیاد چگونه منفی می شود؟
خوشبختانه امروزه به آزمایش عدم اعتیاد به چشم برگه عدم سوء پیشینه نگاه می کنند. اما باید به این نکته نیز توجه کرد که جواب‌های آزمایش همواره هم کاملاً صحیح نیست. دلایل زیادی هم وجود دارد که این گفته را به حقیقت تبدیل کند. برخی افراد با ترفندهای زیر، آزمایش اعتیادشان را منفی می کنند:
- استفاده از داروهایی که باعث تغییر در جواب آزمایش می شود.
- افزایش فاصله زمانی بین مصرف مواد و آزمایش، از دیگر دلایل منفی شدن این تست است.
- استفاده از رقیق کننده‌‌ها می تواند جواب آزمایش عدم اعتیاد را منفی نماید.
- تغییر سطح ph در بدن.
- گاهی ممکن است تداخلات دارویی با یکدیگر سبب منفی شدن جواب آزمایش گردد.
- نوشین بیش از اندازۀ آب می تواند جواب آزمایش عدم اعتیاد را منفی کند.
- از دیگر عوامل منفی شدن نتیجۀ این آزمایش، استفاده از داروهای ادرار آوراست.
در اینجا ذکر این نکته ضروری به نظر می رسد که گاه عکس این قضیه نیز وجود دارد. مثلاً اگر فردی از متادون یا کدئین به صورت مجاز استفاده کند، ممکن است جواب آزمایش اعتیاد او مثبت شود، در صورتیکه در حقیقت آن شخص معتاد نیست. با توجه به این که آزمایش اعتیاد قبل از ازدواج، جزء آزمایش‌های قبل از ازدواج است و با هدف آغاز یک زندگی سالم انجام می‌شود، توجه به این نکته لازم است.
سخن آخر
در گذشته روش‌های محدودی برای آزمایش عدم اعتیاد وجود داشت. اما امروزه با پیشرفت علم و دانش، روش‌های متنوعی برای این مهم وجود دارد. میزان دقت، در هر کدام از این نوع آزمایشات متفاوت است. برخی از این تست‌ها دارای دقت بسیار بالایی بوده، اما به تبع هزینه بیشتری نیز در بر دارد. معمولاً تست بزاق و نمونه‌برداری از موی سر، دقیق‌ترین آزمایش‌های اعتیاد هستند؛ به عبارت دیگر، صحت بیشتری دارند. آزمایش خون و ادرار نیز که رواج بیشتری دارند، از دقت مناسبی برخوردارند.
